صفحه اصلی

هر جامعه­ ای اهداف متعدد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تربیتی و علمی را دنبال می­ کند و به طور کلی آینده یک کشور تا حد زیادی به کیفیت عملکرد زیرسیستم­ های آن وابسته است. الزامات تحقق اهداف جامعه چیست و با چه ساختار و شیوه ­های مدیریتی و رهبری می ­توانند به اهداف خود دست یابند؟ در جامعه ­ای که به سمت پیشرفت و خودکفایی می رود، ملت و دولت و مدیران باید چه نوع شایستگی­ هایی داشته باشند؟ از سوی دیگر سرمایه انسانی توانمند و متعهد مهمترین عامل بهبود بهره­ وری در جامعه و سازمان است. سرمایه انسانی در دهه ­ای که در آن بر اقتصاد مقاومتی تأکید می ­شود زمانی به مزیت رقابتی می­ انجامد که دارائی و سرمایه محسوب شوند. تولید و پرورش انواع سرمایه مورد نیاز جامعه از قبیل سرمایه انسانی، سرمایه اجتماعی، سرمایه روانشناختی و سرمایه معنوی از مهمترین مأموریت­ های دستگاه­های قانونگذار و اجرایی است. بر اساس تحقیقات، بین این چهار نوع سرمایه و بهره ­وری و تعالی سازمانی و جامعه ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین بر اساس مشاهدات و نتیجه تحقیقات در جامعه ما، این سرمایه­ ها نیازمند رشد و تقویت می­ باشند. تعالی و رشد جامعه نیز در گرو توجه به این سرمایه ­هاست.
تقویت و پرورش این سرمایه­ ها در جامعه می ­تواند در راستای تحقق اهداف اقتصادی و مدیریت فرهنگ حاکم بر جامعه مؤثر واقع گردد. در بین این سرمایه ­ها، سرمایه اجتماعی جایگاه ویژه ­ای دارد؛ زیرا بهره­ برداری صحیح از سایر سرمایه­ ها در گرو اعتمادسازی و مشارکت داوطلبانه حاصل از سرمایه اجتماعی است. با توجه به ماهیت اجتماعی بشر طبعا در این مفهوم انسان نقشی محوری دارد و اساس پدیده ­هایی چون گروه، سازمان و جامعه است. در تمامی این نهادها بشر باید به دنبال تعالی و سیر الهی باشد و ناچار از تعامل و مشارکت با هم نوعان خود است. تعامل صحیح و آگاهانه و توأم با اشتیاق در سایه اعتماد حاصل می­ شود. برقراری رابطه میان افراد موجب می­شود اطلاعات بین افراد مبادله شود و افراد جامعه در قالب شبکه­ های مختلف اجتماعی، از قبیل خانواده، دوستان، همسایگان، شبکه­ های خویشاوندی، سازمان­ های مردمی و غیردولتی و شرکت­ ها، به اهداف جمعی خود برسند و با مشارکت فعالانه در گروه­ ها و شبکه­ ها و جامعه به منظور بهبود کیفیت زندگی فردی و جمعی خود بکوشند. هر چه این روابط از استحکام و انسجام بیشتری برخوردار باشد و افراد هماهنگ­تر عمل کنند، با کارآیی بهتر و اثربخشی بیشتری مواجه می­ شوند. در این حالت می­ توانیم از وجود پدیده ­ای به نام سرمایه اجتماعی صحبت کنیم که بیان کننده وجود روابط اجتماعی، ارزش ­ها و هنجارهای مشترک و کیفیت و استحکام این روابط است.
نکته مهمی که قابل توجه است تأکید دین و آموزه­ های اسلامی بر موضوع سرمایه اجتماعی است. ماهیت وحدت آفرین دین، موجب شده است که از آن به عنوان عاملی جدی و مهم در افزایش سرمایه اجتماعی یاد کنند. دین یکی از عوامل سازنده کارکردهایی است که می ­توانند به شکل­گیری سرمایه اجتماعی منجر شوند و افراد بر حسب دین و مذهب خود ممکن است منشأ مشارکت شوند، همچنین از طریق افزایش همبستگی میان مردم، موجب تقویت روابط مردم می ­شود. باورهای دینی با پیوند دادان افراد با جامعه و هم­نوعان، انسجام اجتماعی را تقویت می­ کند و با تقویت اهداف خیرخواهانه و بشردوستانه، همانند کسب رضایت خداوند، زمینه افزایش سرمایه اجتماعی را فراهم می ­آورد. از آن جایی که جامعه ایرانی با ایمان دینی آمیخته است و سطوح مختلف حاکمیت، نخبگان و عموم مردم در ارتباط و پیوند وثیق با گزاره های دینی هستند، توجه به رابطه مفهوم سرمایه اجتماعی و دین می­تواند در حل بسیاری از مسائل اجتماعی راهگشا باشد.
مع الاسف، صبغه مطالعات نظری در حوزه سرمایه اجتماعی و کاربست آن در مسائل واقعی جامعه اندک است. از این رو، ضرورت تأمین بنیان ­های نظری سرمایه اجتماعی بر پایه آموزه­ های اسلامی و برقرار ساختن آن با واقعیات اجتماعی مشهود است. همایش «سرمایه اجتماعی بر پایه آموزه های اسلامی» اولین گام برای گفتمان­ سازی، جریان­ سازی است تا بر مبنای آن بتوان گام ­های دیگر در حوزه تصمیم­ سازی، تصمیم­ گیری و برنامه­ ریزی­ های اجتماعی را برداشت. این امر، زمینه­ ی ترسیم افق­ های پیش رو در مطالعات میان­ رشته­ ای، ترسیم نظامات اجتماعی کشور بر اساس فرهنگ اسلامی ایرانی، احیاء ظرفیت هنجارهای دینی در نظام ­سازی اجتماعی و تحول در ادبیات دینی برای کارآمدسازی هرچه بیشتر آن، متناسب با تحولات اجتماعی را فراهم می­ نماید.
 به همین منظور، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) بنا دارد تا با استفاده از ظرفیت­ های علمی خود و فعال نمودن دیگر نهادهای علمی، نظام مبنایی سرمایه اجتماعی و نظام پیشنهادات اجرایی را در قالب­ های مختلف علمی استخراج نماید. گام نخست در این رابطه، برگزاری همایش ملی است تا ضمن شناسایی اساتید و صاحب نظران این حوزه، زمینه برای انگیزه­ بخشی به آنان برای مشارکت در این فرآیند علمی فراهم گردد و با برقرای اتصال آنان به نهادهای اجرایی و حاکمیتی از طریق به اشتراک گذاردن ظرفیت­ های علمی و اجرایی در کنار یکدیگر به حل علمی مسائل اجتماعی کمک شود.